Na tretmanu liječenja od droge 1.564 osobe – u Pljevljima 17

Tačan broj narkomana u Crnoj Gori nije poznat. Institucionalna pomoć nedovoljna je kažu roditelji koji se bore da djecu istrgnu iz ponora narkomanije.

Mladima u Crnoj Gori su lako dostupne droge, skoro tri od deset učenika smatra da bi lako nabavili kanabis kada bi to željeli, navodi se u Sektorskoj analizi bolesti zavisnosti Ministasrtva zdravlja. Svaki deseti tinejdžer koristio je neku vrstu droge prije 16. podine, pokazuje ESPAD istraživanje (Evropsko školsko istraživanje o alkoholu i drugim drogama), koje predstavlja saradnja između nezavisnih istraživačkih timova u više od četrdeset evropskih zemalja i najveći je međunarodni  istraživački projekat o adolescentnoj upotrebi psihoaktivnih supstanci u svijetu. U Crnoj Gori se stvaran broj korisnika droge ne zna a u Institutu za javno zdravlje CG (IZJZCG) registruju se samo oni koji se jave na tretman odvikavanja, ali i ti podaci nisu precizni jer sve zdravstvene ustanove ne prijavljuju svaki slučaj IZJZCG. Prema nezvaničnim podacima u Pljevljima 17 osoba dobija lijekove za odvikavanje od narkomanije.

U Crnoj Gori ESPAD registar narkomanije tačniji od zvaničnog IZJCG

Istraživanje nevladine organizacije Juventas krajem prošle godine pokazalo je da u Crnoj Gori više od 6.000 osoba trenutno koristi drogu. IZJZCG od 2013. godine ima Registar narkomanije u kome se evidentirani isključivo korisnici droga koji su se javili u zdravstvene ustanove zbog problema povezanih sa upotrebom droga. Prema podacima IZJCG  2021. godine imali su 203 prijave za liječenje dok je prema podacima ESPAD te godine evidentirano 1564 lica na tretmanu odvikavanja. Institut za javno zdravlje Crne Gore raspolaže podacima o zloupotrebi droga ne samo iz Registra narkomanije već i iz međunarodno standardizovanih istraživanja, među kojima je najznačajnije istraživanja među mladima ESPAD, u kome je, iz 2019. godine,  naznačeno da je više od jednog od deset studenata koristilo neku vrstu psihoaktivnih supstanci prije 16. godine.

„U Izvještaju „Potražnja za tretmanom usljed upotrebe droga u javno-zdravstvenim ustanovama u Crnoj Gori“ za 2021. godinu podaci o pacijentima koji su na supstitucionom tretmanu preuzeti su iz Evropskog izvještaj o drogama jer se Institutu za javno zdravlje, kao i u prethodnim izvještajima, ne dostavljaju podaci iz centara za supstitucioni tretman, koji su u sklopu Centara za mentalno zdravlje pri domovima zdravlja.  Podaci u svrhu pisanja ovog Evropskog izvještaja o drogama dobijeni su kroz direktni kontakt sa ovim centrima i prema tim podacima broj osoba na opoid supstitucionom tretmanu u 2021. godini je 1564, od kojih je 203 na održavanju na metadonu i 1361 na održavanju na buprenorfinu“, saopštila je Pljevaljskim novinama Dr.sc.dr. Ljiljana Golubović, spec.soc.med. Centar za promociju zdravlja Institut za javno zdravlje Crne Gore dodajući da većinu osoba koje su tražile tretman usljed problema i stanja povezanih sa upotrebom droga čine muškarci, u dobnoj skupini od 25 do 34 godine i od 35 do 64 godine a da treba imati na umu da se starije osobe uglavnom javljaju na tretman usljed upotrebe hipnotika i sedativa i to su uglavnom žene.

Golubić ističe da je od uvođenja Registra narkomanije 2013. godine do sada uočeno je da se broj prijavljenih mijenjao iz godine u godinu i  jedan od glavnih problema funkcionisanja Registra jeste nedovoljno prijavljivanje od strane zdravstvenih radnika. 

“Tako su 2013. godine 103 poslate prijave; 2014-te 579, 2015-te 671, 2017. god. 1306, 2018. god. 336, 2019. god. 343, 2020. god. 444, 2021. god. 203 i 2022. god. je bilo 322 prijave“, navodi Golubović dodajući da se podaci za registar sakupljaju samo iz bolničkih i vanbolničkih službi koje pripadaju javno-zdravstvenom sistemu: iz domova zdravlja od izabranih doktora i iz Centara za mentalno zdravlje, zatim sa Odjeljenja za psihijatriju OB Nikšić, iz Specijalne bolnice za psihijatriju Dobrota i iz Klinike za psihijatriju KC CG.

UP: Za tri mjeseca 369 lica procesuirano zbog vožnje pod narkoticima

Iz Uprave policije saopšteno je da je više od 500 osoba, od čega ih je 369 za prva tri mjeseca ove godine, procesuirano zbog vožnje pod dejstvom narkotika, odnosno koja su odbila testiranje na psihoaktivne supstance.  Kazne za ovaj prekršaj su zatvorske, od 15 do 60 dana i zabrana upravljanja vozilom od četiri do šest mjeseci.

Roditelj koji se suočilo sa problemom narkomanije kaže da na državnom nivou nema dovoljno kapaciteta za pružanje pomoći ne samo djetetu koje ima problem, bilo na početku ili posle više godina, već ni porodici koja prolazi “pakao” i poziva na bolju organizovanost I pomoć u svakoj opštini.

 Institucionalna pomoć je nedovoljna, najčešće ste sami i veoma je teška borba da se dijete istrgne iz ponora narkomanije, kaže majka koja se više godina bori za svoje dijete. Sve krene u školskom uzrastu, društvo se promijeni, a posle zatvora svi gledaju s podozrenjem na mladu osobu kojoj je potrebna podrška za novi život”, kaže majka iz Pljevalja i ističe da je to život pun strepnje, teških momenata, ostavljenost od svih i ne dao Bog da to roditelji dožive.

Golubović navodi da terapija pomaže korisnicima da smanje izlaganje rizičnom ponašanju i da se fokusiraju na normalne životne aktivnosti, jer više nisu u stalnoj potrebi ili žudnji za drogom, te da se koristi supstituciona  terapija koja podrazumijeva metadonsku terapiju I terapiju buprenorfinom, koje su preporučene od Svjetske zdravstvene organizacije kao osnovni modeli liječenja korisnika opijata.

„Opioidi – heroin su primarna psihoaktivna supstanca za većinu onih koji ulaze u tretman. Na drugom mjestu, kao glavna droga zbog koje su osobe došle na liječenje su hipnotici, sedativi i benzodiazepini, sa znatno većom zastupljenošću među ženama“, navodi Golubović ističući da je najviše pacijenata u uzrastnoj grupi 35 – 64 godine, na tretman najviše pacijenata dolazi samostalno ili na nagovor porodice/prijatelja, sa znatno većom zastupljenošću muškaraca (90,6%) u odnosu na žene, i najviše je nezaposlenih lica dok većina osoba koje koriste droge imaju stalni smještaj.

Od bolesti zavisnosti u Pljevljima najprisutniji alkoholizam

 “U Pljevljima je od 2007. godine zbog uzimanja droga umrlo osam mladih osoba. Razlozi zloupotrebe droga su najčešće radoznalost, dostupnost, krizne situacije, moderan život, uticaj grupe vršnjaka ili nagovor druge osobe. Od bolesti zavisnosti u Pljevljima je najprisutniji alkoholizam. Alkoholičari su skloni svađama, najčešći je factor nasilja u porodici, dok pijenje alkohola u tinejdžerskom dobu  je na prvom mjestu uzroka alkoholizma u odraslom dobu.  Konzumiranje alkohola postalo je sastavni dio života. Sve se prvada običajima I tradicijom, ali na žalost rezultira pojavom alkoholizma kod mladih. Na problem narkomanije I alkoholizma u Pljevljima upozoravamo dugi niz godina a liječenje zavisnika traje u prosjeku od 3 do 5 godina, – hospitalizacija I terapije: medikementozna, individualna, grupna, porodična, socioterapija I okpaciono radna terapija. Neophodno je kod zavisnika promijeneiti stil življenja”, reako je dr Ilhan Tursumović-specijalista neuropsihijatrije u Pljevljima dodajući da je poslednjih godina prisutna zavisnost od kockanja I interneta.

“Samo u glavnoj ulici u Pljevljima ima 13 kladionica. Kockanje vodi u siromaštvo, kod mladih proizvodi krimogeno I antisocijalno ponašanje, dovodi do raspada porodica. Mnogi sadržaji na društvenim mrežama napadaju mozak I psihu mladih I djece. Dostupni su im sadržaji koji prevazilaze njihov uzrast, izazivaju zbunjenost, nesnalaženje, dovode do napetosti, dekoncetrisanosti. Takva djeca žive u virtuelnom svijtu odvojeni od realnosti, zanemaruju fizičku aktivnost, bavljenje sportom, javljaju se deformiteti kičme, postaju slabo socijalno adaptirani”, ističe Tursumović.

Negiranje problema bilo kojeg oblika zavisnosti ubrazava razvoj bolesti, kaže Tursumović i navodi da su faktori visokog rizika za bolesti zavisnosti: problem u porodici – uzrokovani nasiljem alkoholizmom, psihoaktivnim supstancama, neuspješno vaspitanje kod djece sa teškim temperamentom I poremećajem ponašanja, nedovoljan angažman roditelja u vaspitanju djece. Istakao je oko 50 odsto saobraćajnih udesa uzrokuju osobe pod dejstvom nekih psihoaktivnih suspstanci a da je više od 50 odsto slučajeva nasilja u porodici vazano za upotrebu alkohola i psihoaktivnih suspatnci.

Prijetnja tinjajuće nezadovoljstvo

Danas među srednjoškolcima kao da je postalo moderno korišćenje duvana, alkohola i elektronske cigarete. Po kazivanju trgovaca I polumaturanti su kupci energetskih pića, čije štetne posledice po zdravlje nisu zanemarljive, pa je u pojedinim skandinavskim zemljama u energetskim pićima zabranjen sastojak taurin zbog evidentiranih smrtnih slučajeva, navode nutricionisti, ističući njegovu štetnost u kombinaciji sa kofeinom. Osnovci koji konzumiraju takva pića kažu da im treba više energije ?

 Svoje sumnje na promjenu ponašanja kod djece, uzrokovanu drogama, roditelji mogu da provjere testovima iz apoteka, kroz nalaz urina koji pokazuje prisustvo od tri do 10 narkotika u organizmu. Danas djeca malo znaju o životu , velika su socijalna raslojavanja, koja nameću i način oblačenja, lažna slika sreće sa društevnih mreža, serije i filmova stvaraju kod njih tinjajuće nezadovoljstvo  koje može da preraste u anksioznost, depresiju, a neke odvedi putem poroka – kockanja, alkoholizma, konzumiranja duvana ili narkotika.

V.M.